Ülkedeki fiber altyapısının yetersizliği tekrar gündeme gelirken, afet anında gezici baz istasyonlarının aktif biçimde kullanıp kullanılmadığı da kıymetli soru işaretlerinden biri olarak öne çıktı.
Türkiye’yi sarsan Kahramanmaraş merkezli zelzeleler, afetin birinci anında ağır bağlantı muhtaçlığı için irtibat altyapısının yetersiz olduğunu gösterirken, GSM operatörlerinin yatırımları ve afet anına ait kapasite planlaması da tartışılan soru işaretleri olarak öne çıktı.
Yatırımlar geriledi
Sektörün düzenleyici kuruluşu Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu’nun (BTK) bilgileri ile birlikte halka açık olan Turkcell ve Türk Telekom’un finansal sonuçları son devirde yatırım harcamalarının dolar cinsinden gerilediğine işaret etti.
2022 yılının son çeyreğine ait bilgiler şimdi gelmediği için 2021 yılının tamamına bakıldığında daldaki 4 şirketin toplam yatırım harcamasının 2020 yılına nazaran dolar cinsinden yüzde 9 gerilemeyle 1,7 milyar dolar olarak kaydedildiği görüldü.
Yatırım harcamasını yalnızca yüzde 1 artırdı
4 şirket içinde dolar cinsinden 2021’de yatırım harcaması en çok gerileyen şirket Turkcell oldu. Turkcell’in 2021’de yatırım harcaması yüzde 26 düşüşle 651 milyon dolar olarak kaydedildi. Şirketin 2020 yılındaki yatırım harcamaları performansının da düşük olduğu izlenmişti. Şirket 2020’de yatırım harcamasını yalnızca yüzde 1 artırarak 879 milyon dolara yükseltmişti.
Yatırımdaki eksikliklerin sonuçları
Finansal bilgilerdeki bu durum alana da olumsuz yansıdı. Zelzele müddetince yaşanan kesintiler bu durumu gözler önüne sererken, zelzelede GSM operatörlerinin performansını Bloomberg HT’ye pahalandıran uzmanlar da yatırımlardaki eksikliklerin altyapıya tesirleri kapsamında bu hususa dikkat çekti.
Altyapı yatırımlarındaki eksikliklere dikkat çekiliyor
Uzmanlar bilhassa Türk Telekom’un sorumlu olduğu altyapı yatırımlarındaki eksikliklere vurgu yaptı. Bu mevzuda en temel bahislerden birisi fiber ağı kapasitesi. Uzmanlar irtibat için ana şebekenin yer altındaki fiber çizgi olduğunu belirtirken, bu sınırın kâfi kapasitede olmaması ve kopması durumunda baz istasyonlarının da fonksiyonunu yitireceğine dikkat çekti. Afet anında bilhassa fiber altyapının kâfi ve meselesiz olmaması bu açıdan epeyce kıymet taşıyor.
Altyapı konusunda yatırımların yetersizliğinden doğan olumsuz sonuçların yanında gezici taşınabilir istasyonların kapasitesi de tartışılan mevzuların başında geldi.
Yoğunluk doruğa çıktı
Uzmanlar afet vakitlerinde, bilhassa sarsıntılarda GSM üzerinden bağlantının birinci 5-6 saatte ağırlaşacağını, bu saatlerde ‘tıkanma’ tabir edilen yoğunluğun doruğa çıktığına dikkat çekerken, önlemler alındıkça 5-6 saat sonra irtibatın olağana dönmeye başladığını söz etti.
Bu kapsamda birinci önlem araçlara yüklü baz istasyonlarının bölgeye sürülmesi olarak öne çıkıyor.
Operatörlerin gezici baz istasyonlarının olması gerekiyor
Operatörlerin gezici baz istasyonları olması gerektiğine vurgu yapan uzmanlar bu araçların ülkenin çeşitli yerlerinde hizmete hazır bulundurulması gerektiğini belirtirken mobilize araçların tamamının operatörlerin merkezi olan büyük kentlerde bulunması durumunda Türkiye’nin başka bölgelerine ulaşmanın 15-16 saati bulacağına, bunun da sürecin en başında muhtaçlık duyulan bağlantı gereksinimini karşılamaktan uzak olacağına dikkat çekti.
Depremin birinci günleri bunlar yeteri kapasite ulaşamadı
Depremin birinci günleri, bu gezici istasyonların yeteri kapasiteye ulaşamadığını ve bölgedeki gezici istasyonların da güç kahrı çektiğini gösterdi.
Bu bahiste uzmanlar GSM operatörlerinin yatırım eksikliğine dikkat çekerken, “GSM operatörleri 10 saat içinde irtibatın sağlıklı bir halde kurulabileceği hizmeti sunabilirlerdi. 1999’dan bu yana bu eserleri geliştirecek vakitleri vardı. Bu teknolojiyi sunabilecek kapasiteleri var. Zelzelede o kritik 48 saattin birinci 10 saatinde irtibatın sağlıklı bir halde kurulabilmiş olmasının değerini düşünün” diye konuştu.
Kapasite planlaması soru işareti
Tüm bu tablo içinde GSM şirketlerinin kapasite planlaması ve ulusal roaming olarak tabir edilen operatörlerin baz istasyonlarını paylaşması konusu da son günlerde öne çıkan başlıklardan oldu. Uzmanlar, alandaki durumun şirketlerin kapasite planlaması konusunda eksikliklerini ortaya çıkardığını söyledi.
Roaming konusu afetin en kıymetli problemlerden biri
Turkcell’in mani teşkil ettiği ulusal roaming konusu da afetin altını çizdiği en değerli problemlerden biri oldu. Bloomberg HT’ye konuşan uzmanlar burada kamudan adım beklemeden şirketlerin harekete geçmesi gerektiğine dikkat çekti. Uzmanlar, “GSM operatörlerine şunu sormak gerekiyor: Neden ulusal roaming yapmadınız? Karasal fiberde Türk Telekom ve belediyeler üzere büyük pürüzler var fakat acil durumlarda ulusal deveranın (ulusal roaming) önünde kim duruyor? Örneğin bir yerde zelzelede 100 baz istasyonunun 90’ı yıkılmış. Vodafone’un hiç baz istasyonu kalmamış.
İşte burada Vodafone abonesinin Turkcell yahut Türk Telekom baz istasyonundan servis alması lazım. Acil durumlarda ulusal roaming’i devlet kadar GSM operatörlerinin de düşünmesi gerek. Kamunun, ‘Afet durumlarında ulusal roaming zorunludur’ demesine gerek yok. Bu operatörlerin işbirliği yapması beklenebilecek bir alan. Göçük altındaki yurttaşın hangi operatöre fatura ödediğinin ne kıymeti var?”
Kaynak: Dünya
